"Leczenie" grypy i przeziębienia

Za każdym razem jak jestem w aptece, ludzie wykupują w ogromnych ilościach "leki" na grypę, kaszel, ból gardła. Żaden z nich nie sprawia wrażenia chorego. Część z ludzi w kolejce wręcz prosi farmaceutów o witaminy, wapno, rutynę, itp. W opublikowanych w Polsce badaniach (Pentor) okazało się, że prawie wszyscy Polacy kupują tego typu środki. Co więcej - często są one zalecane przez lekarzy.

Czemu o tym piszę? Ponieważ nigdy nie udowodniono jakiegokolwiek wpływu takich preparatów na czas trwania przeziębienia, częstość ich występowania ani na poprawę stanu ogólnego osób, które je stosują. A już na pewno nie zabezpieczają przed ponowną infekcją (wbrew temu co słychać często w reklamach).

Dlaczego nie działają? Ponieważ grypę i tzw. przeziębienia wywołują wirusy. A opisane powyżej leki nie mają żadnego działania na wirusy.

Niektóre leki przeciwbólowe i krople do nosa - tymczasowo (objawowo) poprawiają samopoczucie, ale nie mają jakiegokolwiek wpływu na proces powrotu do zdrowia.

Problem polega na tym, że stosowane samodzielne leki szkodzą. W USA ponad 5% wszystkich zatruć u dzieci to wynik "leczenia przeziębienia". Większość leków szkodzi także dorosłym! Leki niesterydowe o działaniu przeciwzapalnym (takie jak np. ibuprofen) znoszą objawy, ale mają wiele skutków ubocznych (co w skali populacji ma znaczenie). Krople do nosa używane dłużej niż przez kilka dni - prowadzą to większych szkód niż samo przeziębienie (skutki przedawkowania są znacznie trudniejsze do leczenia).

Wiele osób nieprzekonanych do leków objawowych udaje się do lekarzy pa antybiotyki - to drugie ogromne pole nadużyć. Antybiotyki NIE MAJĄ żadnego wpływu na wirusy wywołujące przeziębienia i grypę. Antybiotyki otrzymuje niepotrzebnie co najmniej 50% osób nimi leczonych. Warto pamiętać, że ponad 90% infekcji dróg oddechowych (w tym nosa, zatok i ucha) jest wywoływanych przez wirusy (rhinowirusy, wirus grypy, paragrypy, RS, adenowirusy). Według WHO - ponad 70% wszystkich dolegliwości leczonych antybiotykami to choroby wirusowe.

Mitem jest także "obawa przed nadkażeniem bakteryjnym". Owszem, około 1% przeziębień ulega nadkażeniu bakteryjnemu. Ale skutków ubocznych nieuzasadnionego stosowania antybiotyków jest znacznie więcej.

W Polsce dostępnych jest kilkaset preparatów "na przeziębienie". Stosowane są z reguły na własną rękę przez pacjentów. Do tego w sposób nieprawidłowy. Spośród kilkudziesięciu preparatów zawierających paracetamol (lek przeciwgorączkowy i przeciwbólowy) zalecaną dawkę 1g ma tylko jeden z nich. Oznacza to, że większość osób przyjmujących te leki na własną rękę stosuje subkliniczne (nie wywierające optymalnego działania) dawki.

Szczepienia przeciwko grypie są obecnie jedyną metodą zapobiegającą tej chorobie (nie mylić z przeziębieniami). Do tego jest znacznie bezpieczniejsze i tańsze niż stosowanie leków. Grypa jest znacznie gorszą chorobą niż pozostałe choroby wirusowe. Charakteryzuje się wysoką gorączką, bólami mięśni i stawów. Może prowadzić do zapalenia stawów, mięśnia serca, rdzenia kręgowego i mózgu. Jeśli ulega nadkażeniu bakteryjnemu (wskutek zniszczenia przez wirusa błon śluzowych) wymaga podania antybiotyku.

Najrozsądniejszym postępowaniem w przypadku infekcji wirusowych jest po prostu położenie się do łóżka na 3-4 dni, picie dużej ilości płynów i stosowanie leków objawowych (paracetamol) oraz ewentualnie leków "odtykających" (np. fenylefryna, pseudoefedryna). Jeśli po tym czasie sytuacja zamiast się poprawiać ulega pogorszeniu - należy udać się do lekarza. W przeciwnym przypadku można sobie bardziej zaszkodzić niż pomóc.

W niektórych krajach przyjmuje się za powszechną praktykę, że jeśli pacjent chce się umówić do lekarza rodzinnego z powodu nagłej infekcji, wyznacza mu się termin za 3-4 dni od zgłoszenia (jeśli nie towarzyszą temu inne poważniejsze dolegliwości). W Polsce pacjenci przyzwyczajeni są do modelu leczenia z poprzedniej epoki - wizyta i leczenie muszą się zacząć od razu, a jeśli nie poprawi się na następny dzień - udają się do innego lekarza. Brak ograniczeń w dostępie do specjalistów (prywatnie można dostać się do każdego specjalisty "od ręki") powoduje, że wiele osób leczonych jest na wyrost i bez potrzeby... często z większą szkodą dla zdrowia.

Istnieje wiele "domowych" metod leczenia chorób wirusowych: soki malinowe, rosół, ciepłe okłady, a nawet alkohol. Poza tym ostatnim - metody domowe są tak samo "skuteczne" jak większość "leków" na przeziębienie, a przy tym dają znacznie mniej powikłań.

Ciekawostka:
Popularny w przeziębieniach, stosowany od lat na całym świecie wyciąg z jeżówki (Echinacea purpurea), doczekał się w swoim czasie dużych badań w USA. Profesor B. Barret z University of Wisconsin (Madison) przebadał dużą grupę ludzi z przeziębieniem. Badanych podzielił na 2 części - pierwszej połowie badanych podawał wyciąg z jeżówki, drugiej połowie placebo. Okazało się, że grupa osób "leczonych" preparatem z jeżówki dochodziła do zdrowia... średnio o jeden dzień dłużej niż osoby otrzymujące placebo.

Badania prowadzone przez ponad 30 lat na Uniwersytecie w Charlottesville w Wirginii w USA przez zespół profesora J. Gwaltneya potwierdzają co prawda, że faktycznie skuteczne leczenie przeziębienia polega na zastosowaniu leków przeciwzapalnych w połączeniu z lekami modulującymi pracę układu odpornościowego i hamującymi produkcję białek (w tym wirusowych) w komórkach. Taka kombinacja ibuprofenu z interferonem rzeczywiście istotnie skraca czas trwania przeziębienia i grypy, jednak posiada dwie istotne wady: 1) koszt terapii wynosi około 1000 złotych; 2) dość znaczna liczba możliwych powikłań.

Poza opisanym wyżej badaniem nie udało się nigdy udowodnić jakiegokolwiek działania innych leków na przebieg przeziębienia i grypy.