Skąd więc taki nagły wzrost zachorowań na odrę w Europie w ostatnich latach? Ponieważ są na świecie idioci, którzy kwestionują zasadność szczepień. Przypomnę, że szczepienia to jedna z niewielu przełomowych rzeczy w medycynie. To jedna z nielicznych faktycznie skutecznych form zapobiegania chorobom. Sczepienia uratowały życie lub uchroniły przed kalectwem miliony dorosłych i dzieci na całym świecie.
Mimo to ciągle powstają nowe ruchy "antyszczepieniowe", których członkowie zniechęcają rodziców do szczepienia dzieci. Ich koronnym argumentem było to, że jak się nie zaszczepią - to nic się im nie stanie. I to była prawda - ale tylko do momentu, kiedy wystarczająca ilość osób w populacji była zaszczepiona. Teraz jednak przyszedł czas na żniwa.
Jeśli ktoś zna angielski, to polecam lekturę "brakującego" rozdziału z książki Bena Goldacre'a Bad Science (PDF, 420 kB). Rozdziału tego nie ma w oryginalnym wydaniu.
Mało kto robi cokolwiek, aby publicznie przeciwstawiać się pseudonaukowym absurdom. Teoria o rzekomym wpływie szczepień na autyzm u dzieci doprowadziła wśród niektórych rodzin do panicznego strachu przed szczepieniami (i to pomimo faktu, że "teoria" jest całkowicie nieprawdziwa).
Dziś każdy czuje się ekspertem, każdy może "wyrazić swoją opinię" na dowolnym portalu internetowym i być pewnym, ze spora grupa ludzi ją przeczyta. Brak wiedzy, niedostatki w wykształceniu, zaprzeczenie zdrowemu rozsądkowi i pseudonaukowy bełkot prowadzą do tego, że ludzie podejmują decyzje, które mogą kosztować ich życie.
Ostatnio w popularnej ogólnopolskiej telewizji ukazał się program polecany przez Panią Ewę Ewart (link), który jest przerażającym bełkotem, mieszaniną faktów i wymyślonych informacji (często bez logicznych podstaw). Materiał został pokazany tak, jakby była to nowoczesna, naukowa prawda. Nic dziwnego, że ludzie mają wodę z mózgu po obejrzeniu takich rzeczy. Tym bardziej, że wspierane są przez rzekomych ekspertów. Wielu z nas po obejrzeniu takiego materiału nie zada sobie trudu, aby zweryfikować choć jedną podaną tam informację lub referencje wypowiadających się tam osób. W efekcie podstawy działania układu immunologicznego (dostępne w każdym podręczniku dla studentów III roku medycyny) zostały zamienione w magię, szalejące kwanty i nieznane formy energii. I nie mam nic przeciwko osobom, które w to wierzą, jeśli tylko temu lepiej im się żyje. Jest jednak jedno "ale"...
Skutki takiej ignorancji są znacznie szersze. Konsekwencje irracjonalnych przekonań i umieszczanie jakiejś ideologii ponad dowodami naukowymi jest poważnym problemem. Żyjemy w coraz bardziej skomplikowanym świecie. Korzystamy z technologii, których nie musimy rozumieć. Komputer który stoi na twoim biurku, telefon w twojej kieszeni czy lekarz w najbliższym szpitalu wykorzystują osiągnięcia ludzkiego umysłu i wiedzy - nie czarów, magii czy dziwacznych ideologii. A większość "odbiorców" tych technologii nie ma (i nie musi mieć) pojęcia o ich działaniu.
Medycynie często zarzuca się (to popularny argument w dyskusjach), że "zabija" tysiące ludzi. Statystki są publicznie dostępne i każdy ma do nich dostęp. Ciągle nie rozumiemy, że nie każdemu choremu potrafimy pomóc. Dzisiaj ratujemy ludzi ze stanów, które jeszcze kilkanaście lat temu były pewnym wyrokiem śmierci. Ale to nie znaczy, że uratujemy każdego. To, że lekarz popełnił błąd (oceniany po fakcie), nie musi jeszcze znaczyć, że postępował niewłaściwie - to nie to samo. Nie każdy jednak potrafi to zrozumieć.
Nie każdy pamięta, że skutki pseudonaukowych terapii, błędy bioenergoterapeutów i "leczenie" magią - zawsze dopisuje się do "złych" statystyk medycyny klinicznej. Przecież Ci zdezorientowani lub oszukani ludzie umierają w szpitalach. Umierają, podczas gdy często mieli szansę na życie. Tylko zamiast z niej skorzystać, wybrali drogę cudów.
Do głupoty trudno się przyznać - dlatego upust frustracji, własnej ignorancji i głupoty łatwiej przerzucić na innych. Najłatwiej pozwać lekarzy do sądu. A potem tłumaczyć sobie, że korzystny dla lekarza wyrok to wynik spisku, układu lub niewydolności "sytemu" - byle odepchnąć odpowiedzialność jak najdalej od siebie. Lekarze zawsze będą popełniać błędy. Warto zadać sobie jednak pytanie - czy będzie nam lepiej, jeśli ich nie będzie?
Bo dzisiaj za wszystko odpowiedzialni są "inni". System, układ, szatan. "To nie moja wina, że jestem gruby - to moje geny"; "Nic na to nie poradzę, to wina mojego dzieciństwa/matki/szkoły"; "Zrobiłem wszystko jak trzeba, to szef się uwziął"... Nie rozumiemy istoty chorób, które wpisane są w nasze życie - musimy chorować (dlaczego tak jest wyjaśnię szerzej w cyklu publikacji o ewolucji zdrowia). Nie rozumiemy otaczającego świata. I nie potrafimy się przyznać do niewiedzy, błędu lub porażki. I nic dziwnego - jakość trzeba zachować swoją wewnętrzną spójność - im nasze wnętrze jest uboższe w rzetelną wiedzę - tym bardziej absurdalne wnioski. Mamy do tego prawo. Ale czy to dobrze?
Młodzież dzisiaj jest coraz bardziej uzależniona od własnej samooceny. Samodzielność staje się rzadką umiejętnością. Kultura i religia wychowuje nas w poczuciu wyższości nad innymi - innymi religiami, kulturami, rasami. Indywidualność, wyrażanie "własnej opinii", przekonanie, że wiemy wszystko o wszystkich są coraz bardziej powszechne. Polska Winkelriedem Narodów? Wyluzujmy...
Zresztą brak szacunku dla rozumu to nie tylko polska przypadłość - ostatnio wiele ludzi inwestuje miliony w kolejny "wynalazek" - domowy generator energii. Czyżby cud? Ja na razie ufam zasadzie zachowania energii i wstrzymam się z inwestycją (najwyżej zostanę największym frajerem na Ziemi). Jednak wiele osób daje się nabrać. Zwłaszcza, jeśli obejrzą stosowny materiał w publicznej telewizji.
Może epidemia na większą skalę przypomni nam, gdzie jest nasze miejsce? Może wtedy wróci czas rozumu, zaufania dla autorytetów i szacunku dla wiedzy, rozumu i nauki?
Oby obyło się bez epidemii - ja w międzyczasie lecę zaszczepić siebie i swoje dzieci. Tobie radzę to samo - włącz myślenie. To nie boli (co najwyżej najwyżej trochę męczy).
